امنیت متعالیه در مصاحبه دکتر علیرضا صدرا با خبرگزاری قرآنی
«الا
بذکر الله تطمئن القلوب» مصداق امنیت باطنی(و متعالی)مدنظر قرآن است ظاهر قرآن
برای ظاهر جامعه است که توسعه، عدالت، تعالی و امنیت جامعه را در بر می‌گیرد، اما
باطن قرآن برای باطن جامعه انسانی است که طمأنینه ایجاد می‌کند؛ آیه «الا بذکر
الله تطمئن القلوب»را باید امنیت درونی و باطنی(متعالی)مدنظر قرآن دانست.
علیرضا صدرا، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران، در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری قرآنی ایران(ایکنا) درباره نگاه اسلام به امنیت گفت: مقوله امنیت یکی از مقولات اساسی و تعیین‌کننده در هر نظریه و نظام سیاسی است؛ در نتیجه هر مکتبی نسبت به مقوله امنیت به معنای حداقل لازم برای هر نوع موجودیت، بقا، تداوم، کمال و تعالی حساسیت دارد و به آن می‌پردازد. اسلام به طور طبیعی چون مکتبی متعالی، خاص، دین خاتم، جامع، نهایی و جهانی است، نگاه جامع، جهانی، نهایی و متعالی به امنیت دارد، به نحوی که اگر بگوییم امنیت در نگاه اسلام امنیت متعالی است، درست گفته‌ایم.
این استاد دانشگاه در پاسخ به سؤالی درباره تعریف امنیت در نگاه قرآنی و رابطه ایمان قلبی و امنیت در جامعه گفت: اساساً در قرآن ورای امنیت جسمانی و جانی و به عبارتی فیزیکی، امنیت روانی، روحانی و معنوی داریم که امنیت درونی و باطنی محسوب می‌شود. ظاهر قرآن برای ظاهر جامعه است که توسعه، عدالت، تعالی و امنیت جامعه را در بر می‌گیرد، اما باطن قرآن برای باطن جامعه انسانی است که طمأنینه ایجاد می‌کند؛ آیه «الا بذکر الله تطمئن القلوب» را باید امنیت درونی و باطنی مدنظر قرآن دانست.
وی در توضیح این مطلب گفت: بنابراین امنیتی که برای حفظ جسم، جان، مال و آبروست، امنیت ظاهری است که جنبه آسایش جامعه می‌باشد و نظامات متعارف دنیا نیز از آن برخوردارند، اما آرامش و امنیت روانی تنها با تعالی انسانی تأمین می‌شود، نه با توسعه اقتصادی و مادی.
صدرا در ادامه اظهار کرد: اگر تنها امنیت ظاهری وجود داشته باشد، مانند آب شور دریاست که انسان هر چه از آن بنوشد، آرامشش نه تنها تأمین نمی‌شود، بلکه به هم می‌خورد؛ اما آرامش به آب زلال و خنک تعبیر شده است که نوشیدن آن حتی به مقداری کم آرامش‌بخش می‌شود. برای همین در تعابیر قرآنی امنیت، ایمان و امان داریم.
این استاد دانشگاه در توضیح این سه مقوله گفت: امنیت و ایمان در جامعه ما می‌باشد و امان در جامعه مهدوی است که دولت امن و امان است. امنیت رفع تهدید است، ایمان حفظ خود از تهدید و افراط و تفریط و حفظ امنیت است. ولی امان فقدان تهدید است که شرایط و زمینه های تهدید از بین می‌رود، نه اینکه ناامنی وجود دارد و ما آن را رفع می‌کنیم. در واقع در دولت امن و امان، (از حیث تهدیدات امنیتی و نا امن ساز)محیط بهداشتی می‌شود.
وی افزود: از ابتدای قرآن، رحمت به عنوان نعمت مطرح شده و نعمت امنیت، نعمت پایه‌ای، محوری و غایی است؛ یعنی امنیت نه تنها مقدمه توسعه و تعالی جامعه است، بلکه لازمه آن در تمام مراحل و حتی در نهایت است که در آنجا به مرحله‌ای از امن می‌رسیم و به قول حاج ملاهادی سبزواری این امنیت درونی، امنیتی است که با زمینه‌سازی درونی تأمین می‌شود، نه با شرطه(پاسبان)و نیروهای حکومتی. در انتهای قرآن نیز در سوره قریش امنیت جسمانی و مادی مطرح شده‌است و امنیت روحانی نیز در آیه «الا بذکر الله تطمئن القلوب» بیان شده است.
صدرا درباره تفاوت نگاه اسلام به مقوله امنیت با سایر مکاتب گفت: امنیت در رویکرد قرآنی و اسلامی مقوله‌ا‌ی متعالی و به عبارتی دو ساحتی است که هم جهات مادی و معنوی، هم ظاهری و باطنی و هم امنیت اقتصادی سیاسی و تعادل اجتماعی و هم امنیت فرهنگی و اخلاقی را شامل می‌شود. امنیت ظاهری که با نیروها(و نهادها)ی امنیتی یا اطلاعاتی، نظامی یا دفاعی و انتظامی(اجتماعی)تأمین می‌شود، در تفکر قرآنی لازم است و از آن به عنوان عزت امت اسلامی یاد شده اما این نوع امنیت مقدمه و لازمه می‌باشد. در نهایت امنیت در تفکر اسلامی امنیت متعالی و به اصطلاح توحیدی است که همه اجزای امنیت و جهات حیات و تعالی انسانی و اجتماعی را در نگاه وحدت در عین کثرت و کثرت در عین وحدت در بر می‌گیرد. مقدمه همه اینها امنیت است، غایت آنها نیز امان است و روح و محوریت آنها نیز ایمان است.
این استاد دانشگاه درباره شاخص‌های اقتدار و کارآمدی حکومت اسلامی در عرصه داخلی و خارجی گفت: اساسا شاخص اقتدار قانونی و مردمی و موثر نظام اسلامی و کارامدی آن در نگاه امنیتی در عرصه داخلی و خارجی، امنیت، ثبات و صلح است. اما از نگاه توسعه‌گرا این شاخص، توسعه متعادل و متعالی است یعنی ورای امنیت، جامعه نیاز به آسایش دارد که بدون تامین آسایش نیز، امنیت پایدار نیز تامین نمی‌شود یا پایه ای و پایدار نخواهد شد. و آسایش نیز سلامت اعم از بهداشت و افزایش طول عمر مردم یا به عبارت امروزه بالا بردن امید به زندگی افراد جامعه و کیفیت آن که شامل همان بهداشت و طول عمر است، می‌باشد و در زمان حضرت مهدی(عج) سلامت اوج می‌گیرد.
وی در ادامه گفت: رفاه مردم و حتی تفریحات سالم نیز جزء حوزه سلامت محسوب می‌شود، اما آسایش نیز به تنهایی کافی نیست و آرامش هم لازم است که تعالی معنوی انسان را سبب می‌شود. رحمانیت خداوند جنبه آسایشی است که همه انسانها را شامل می‌شود، اما آرامش جنبه رحیمیت باری‌تعالی است که ویژه جامعه مؤمن اسلامی است و حاصل آن توسعه اقتصادی، اجتماعی، سیاسی در نتیجه مشارکت و حضور مردم و عدالت اجتماعی با نقش راهبردی دولت است به مانند ثبات و امنیت دوران دفاع مقدس که در ایران علی‌رغم هجمه‌های بیرونی و ضغف بسیاری از نهادهای ظاهری اما به سبب قوت ایمان درونی مردم، جامعه توانست نه تنها خود را حفظ کند، بلکه بدترین تهدیدات را که به نوعی جنگ جهانی سوم بود از خود دفع کرد و امنیت و ثبات تاریخی هم برای کشور و هم برای منطقه رقم زد.
صدرا درباره اقداماتی که نظام جمهوری اسلامی باید برای دستیابی به کارآمدی و اقتدار شایسته یک جامعه اسلامی انجام دهد، گفت: هر چقدر دولت اسلامی بتواند بهره‌وری اقتصادی، سیاسی و فرهنگی و اثربخشی آنها را بالا ببرد، به طور طبیعی بهره‌وری و اثربخشی ملی در همه عرصه‌ها بالا می‌رود. بالا بردن بهروه‌وری ملی و دولتی باعث ارتقای بهره‌وری و اثربخشی نظام سیاسی نوبنیاد نمونه و نوین جمهوری اسلامی ایران خواهد شد و وقوع این امر به طور طبیعی خواهد توانست اهم مشکلات اقتصادی، سیاسی و فرهنگی کشور را حل کند و امنیت و ایمان جامعه را تأمین کرده و به یک امان و آرامش و تعالی معنوی جامعه را سوق دهد.
وی در نهایت افزود: در سند چشم‌انداز بیست ساله نیز این امر به عنوان چالشی فراروی همه نیروها و نهادهای علمی، راهبردی و اجرایی است که بتوانند امنیت را در این معنا از نظر علمی تبیین کنند، از نظر عملیاتی ترسیم نمایند و از نظر کاربردی آن را اجرایی کنند.
©2023 . All Rights Reserved